Voorbeeld 1

De docent heeft oog voor de sociaal-emotionele en morele ontwikkeling van zijn leerlingen.

Door middel van een STARR-reflectie wil ik aantonen dat ik aandacht besteed aan het welzijn en de sociaal-emotionele ontwikkeling van mijn leerlingen.

Situatie

Op 15 maart jongstleden is één van de leerlingen van mijn school in de leeftijd van 15 jaar overleden als gevolg van een plotselinge ernstige hersenbloeding. Dit nieuws heeft ons allen diep geraakt: leerlingen, ouders en personeel. Op school zijn snel, proactief en efficiënt maatregelen genomen om de nodige steun te bieden aan onze leerlingen en medewerkers.

Docenten werden gevraagd om extra aandacht te besteden aan de behoeften van onze leerlingen en om een ondersteunende en begripvolle aanwezigheid te tonen.

Ik werk pas één jaar als volwaardig docent en collega in het onderwijs. Hoewel mijn ervaring dus nog niet lang is en ik zoiets voor het eerst meemaak, wilde ik graag beschikbaar zijn voor mijn leerlingen en openstaan voor degenen die hun gevoelens wilden delen of steun zochten.

Taak

Als docent heb ik de verantwoordelijkheid om de leerlingen zo goed mogelijk te begeleiden, waarbij ik ook aan mijn eigen welzijn moet denken. Mijn concrete taak was om het gesprek over de gebeurtenis op gang te brengen, te voeren en alle aspecten van het rouwproces aan te kaarten.

Leerlingen hebben steun en begrip nodig om de heftige gevoelens en gedachten waarmee ze ineens te maken krijgen een plek te kunnen geven (Leraar24, 2022).

Het verlies van een leerling is uitzonderlijk. Wanneer iemand van ongeveer jouw leeftijd overlijdt, confronteert dat je met je eigen sterfelijkheid. Voor mijn leerlingen kan dit gevoelens van angst oproepen. Echter, we hebben ook te maken met het puberbrein waarbij de begrippen oorzaak en gevolg nog niet volledig ontwikkeld zijn (Wilde J. et al, 2021). Leerlingen kunnen verschillend reageren.

Omdat alles heel snel gebeurde, kon ik het gesprek niet voorbereiden zoals ik gewoonlijk zou doen. Toen mijn co-mentoruur begon, wist ik dat ik mijn hart moest volgen, wetende dat er geen vaste regels zijn voor dit soort situaties. Iedereen verwerkt rouw op zijn of haar eigen manier, en dat is oké.

Activiteit

Ik opende het gesprek door het nieuws te bevestigen dat al rondging op school, zoals afgesproken met het team. De leerlingen luisterden aandachtig en stelden snel veel vragen waarop ik soms geen antwoord had. Zoals zij van mij gewend zijn dat ik mijn emoties uit, kon ik mijn enorme verdriet niet verbergen. Ik deelde mijn eigen ervaringen met rouw en verlies, met het idee om anderen de kans te geven dit ook te doen. Ik benadrukte dat deze medische complicatie zeer zeldzaam is en stelde vragen zoals:

- Wie van jullie heeft weleens een sterfgeval meegemaakt?

- Heb je een idee wat je voelt?

- Welk woord komt er in je op na wat je hebt gehoord?

- Hoe kan ik jullie helpen?

Een leerling vertelde dat hij zijn vader had verloren als gevolg van de oorlog in Syrië, een andere dat zijn tante was overleden aan kanker. Anderen bleven stil en luisterden naar de verhalen van anderen. Als afsluiting maakten we samen een kaart.

Omdat de leerling die overleed een islamitische achtergrond had, vroeg ik mijn leerlingen - die allemaal Arabisch spreken - om in hun moedertaal, de taal van hun hart, iets voor de nabestaanden te schrijven of een tekening te maken. 

Resultaat

Ondanks het gebrek aan voorbereiding en ervaring met deze situatie op school, slaagde ik erin een sfeer te creëren waarin iedereen zich begrepen en gesteund voelde, een sfeer waarin zowel leerlingen als ikzelf als docent kwetsbaar konden zijn. Nadat we klaar waren met de kaart, merkte ik dat de leerlingen weer aan het werk wilden, wat bevestigt hoe veerkrachtig jongeren kunnen zijn. En dan was het ook het beste om het ritme weer op te pakken wat onze leerlingen erg veel houvast geeft (Teitler P., 2017).

Reflectie

Ik volgde vooral mijn hart, en dat klopte. Nooit eerder had deze uitspraak zo letterlijk voor mij gegolden. In het klaslokaal waren we allemaal mensen die door een rouwproces gingen. Rouwen is een individueel proces, het voelt soms eenzaam, maar ik ben tevreden dat ik de leerlingen heb kunnen laten weten dat ze er niet alleen voor staan, dat de school en ikzelf er voor hen zijn.

Hierbij de samengestelde kaart: 

Leraar24 (2022). Omgaan met rouw en verdriet in de klas? Geraadpleegd op 12-05-2024 van https://www.leraar24.nl/51019/omgaan-met-rouw-en-verdriet-in-de-klas-deze-tips-helpen-je-op-weg/

Manen van M. (2014). Weten wat te doen wanneer je niet weet wat te doen. Nivoz.

Teitler, P. (2013). Lessen in orde. Coutinho

Wilde de J., Theunissen M. (2021). Identiteitsontwikkeling en leerlingbegeleiding. Coutinho.